Specyfika uczenia się i nauczania osób dorosłych, zawiera się w kilku kategoriach:
- użyteczność – dorośli chcą wiedzieć, dlaczego warto się uczyć lub do czego będą mogli wykorzystać nową wiedzę. Nauka potrzebuje zatem realnego uzasadnienia w potrzebach.
- praktyczność – dla dorosłych, nauka jest przede wszystkim szukaniem rozwiązań problemów, z którymi spotykają się na co dzień. Nauka powinna być zorientowana praktycznie i umożliwiać nabycie konkretnych umiejętności, które pozwolą w bardziej efektywny sposób wykonywać obowiązki zawodowe.
- doświadczenie – niewątpliwie doświadczenie ułatwia proces uczenia się. Ponadto, osoby dorosłe chętnie dzielą się swoim doświadczeniem. Odwoływanie się do doświadczeń usprawnia proces uczenia się.
- odpowiedzialność – dorośli potrzebują mieć poczucie wpływu na to, co robią i czego się uczą. W procesie uczenia się, osoba dorosła – uczeń, jest stroną aktywną, trener natomiast towarzyszy i prowadzi go przez ten proces.
- odkrywanie – wiedza poznawana w sposób bierny, jest trudna do przyswojenia. Odkrywanie zawiera komponent doświadczania, co ułatwia zapamiętywanie. Trener powinien umożliwić dorosłemu swobodnie odkrywać wiedzę.
- zaangażowanie – dorośli powinni być zaangażowani w planowanie i ewaluację własnej nauki. Uczenie się polega na doświadczaniu i wyciąganiu wniosków – także z popełnianych błędów.
- wymiana – stworzenie dorosłym możliwości do dyskusji, wymiany poglądów i doświadczeń, sprzyja uczeniu się.
- konkret – szkolenie powinno koncentrować się na konkretnym, wąskim zagadnieniu i umożliwiać jak najgłębsze jego poznanie. Wielowątkowość szkolenia niesie za sobą zagrożenie powierzchownością omawianych wątków.
MODEL UCZENIA SIĘ DAVIDA KOLBA
Wg Davida Kolba, efektywny proces nauki składają się z 4 elementy. Punktem wyjścia można uczynić dowolny element, zależnie od preferencji uczących się, celu modułu i etapu szkolenia, jednak nie może niczego zabraknąć.
Doświadczenie:
- uczestnicy obserwują, w jaki sposób działają i jakie są tego efekty;
- możliwość nadania doświadczeniu struktury – niemożliwe w życiu;
- możliwość odwoływania się do minionych doświadczeń oraz sprowokowania powstania nowych doświadczeń;
Obserwacja i refleksja:
- trener – moderator, kierując dyskusję, ułatwia uczestnikom analizę doświadczenia: co i dlaczego się wydarzyło?
- analiza i wnioski z obserwacji dokonanej przez trenera;
- czas na autorefleksję uczestników, analizę własnych błędów oraz wyciągnięcie wniosków na przyszłość;
Generalizowanie:
- konfrontacja wniosków z teorią;
- aktywność głównie po stronie trenera, jednak z wykorzystaniem wiedzy uczestników – na ile to możliwe, należy aktywizować grupę i odwoływać się do dotychczasowej wiedzy uczestników;
Praktyka:
- okazja do testowania wiedzy w praktyce;
- czas na eksperymentowanie pod okiem trenera;
- informacja zwrotna od innych uczestników oraz trenera.
Wykorzystanie cyklu Kolba służy strukturalizacji szkolenia: pozwala to na dostosowanie metod do złożonych celów i wykorzystanie dotychczasowej wiedzy i doświadczeń uczestników oraz ich aktywizację. W efekcie, zwiększa się motywacja do nauki oraz łatwość wykorzystania nowo zdobytej wiedzy w życiu prywatnym i zawodowym.
NARZĘDZIA dydaktyczne
Istnieje wiele klasyfikacji metod nauczania. Jedną z nich jest taksonomia W. Okonia, który wyróżnia 4 kategorie metod:
W mojej pracy staram się zachować równowagę pomiędzy różnymi metodami. W doborze metod kieruję się podstawową zasadą dydaktyki: cel jest nadrzędny wobec metody. Oznacza to, że poszukuję metod, które w największym stopniu pozwolą zrealizować poszczególne cele szkolenia.
Poniżej prezentuję wybrane metody, które wykorzystuję w pracy:
- mini – wykłady
- pogadanki
- teksty
- prezentacje multimedialne; - PRZYKŁADY
- filmy - PRZYKŁADY
- testy
- case study – PRZYKŁAD TEKSTU
- praca zespołowa
- praca indywidualna
- dyskusja na forum
- dyskusja kartkowa – PRZYKŁADY PYTAŃ LUB ZDJĘCIA
- moderacja wizualna - ZDJĘCIA
- warsztat umiejętności
- realizacja zadań zawodowych pod okiem trenera
- burza mózgów CHARAKTERYSTYKA WŁAŚCIWEJ BURZY
- drama
- odgrywanie scenek
- symulacje
- gry symulacyjne; - PRZYKŁAD
- gry strategiczne; - PRZYKŁAD
PRZYKŁADY GIER
- ustal swoje cele
- zin
- samorząd i policja
- traktat pokojowy
